گردنبند خیره‌کننده‌ای که مادر محمدرضا پهلوی به عروسش هدیه داد و در تاریخ ثبت شد!

در سال ۱۳۱۷ مقرر شد ولیعهد ایران، محمدرضا پهلوی، با دختر پادشاه مصر، پرنسس فوزیه، ازدواج کند. هر دو خانواده سلطنتی ایران و مصر سفارش ساخت جواهرات گران‌بهایی را برای این مراسم دادند. از آن جمله گردنبند بریولت ملکه مادر است.

به دستور رضاخان پهلوی، پادشاه ایران، کمیته‌ای برای نظارت و پیگیری ساخت جواهرات جدیدی برای اعضای خانواده سلطنتی تشکیل شد. این کمیته جواهرسازان ایرانی و فرانسوی را برای ساخت مجموعه جدید جواهرات سلطنتی به‌کار گرفت. متاسفانه نامی از این جواهراسازان در دست نیست. در اسناد و مدارک تنها به این موضوع اشاره شده که ترکیبی از جواهرسازان ایرانی و فرانسوی در ساخت این مجموعه جواهرات حضور داشتند.

در سال ۱۳۴۷ ه.ش. تیمی از طرف دانشگاه سلطنتی تورنتوی کانادا برای بررسی گنجینه جواهرات خزانه ملی، وارد ایران شدند و تحقیقات گسترده‌ای روی جواهرات ایران انجام دادند که نتایج آن در قالب یک کتاب با نام جواهرات سلطنتی ایران به چاپ رسید و اطلاعاتی که در این نوشته موجود است بر اساس مطالب این کتاب می‌باشد.

یکی از زیباترین و مهم‌ترین قطعات این مجموعه، بی‌شک گردنبندی است که برای همسر پادشاه ایران و مادر ولیعهد، تاج‌الملوک، ساخته شد.

مشخصات گردنبند بریولت ملکه مادر

گردنبند بریولت ملکه مادر بر پایه‌ای از فلز پلاتین ساخته شده و تمام سنگ‌های به‌کار رفته در آن الماس است. بسیاری از الماس‌ها در برش‌های مدرن هستند. گردنبند دارای دو ردیف کامل از الماس‌های گرد، بیضی و اشکیِ سوار شده روی پلاتین و یک ردیف الماس با تراشی کم‌نظیر به صورت آویز روی ردیف پایینی نصب شده است.

این ۹ الماس در برش قدیمی بریولت ارزش این گردنبند را چندین برابر کرده‌‌اند. برش بریولت یکی از برش‌های قدیمی الماس است. تاریخچه آن به حدود ۸۰۰ سال قبل در هندوستان برمی‌گردد. این نوع برش فقط برای سنگ‌های با سفتی بالا امکان‌پذیر است. زیرا سنگ توسط مفقتولی که از قسمت بالای آن عبور می‌کند به جواهر متصل می‌شود بنابراین برای سنگ‌هایی که امکان شکستن آن‌ها در برابر ضربه بیشتر باشد استفاده نمی‌شود. از طرفی باز بودن اطراف الماس در این‌حالت، امکان عبور نور از همه جهات را بالاتر می‌برد و این مساله به درخشش بیشتر سنگ کمک می‌کند. این برش بسیار کمیاب است و الما‌س‌هایی که در این برش باشند بسیار گران‌قیمت هستند.

وزن پلاتین و میزان الماس به‌کار رفته در گردنبند بریولت ملکه مادر به‌طور دقیق ثبت نشده است. اما وزن ۹ الماس بریولت آن بیش از ۲۰۰ قیراط تخمین زده شده است.

مشخصات الماس‌های بریولت

با توجه به اسناد و مدارک موجود در خزانه ملی جواهرات ایران، که توسط تیم کانادایی در سال ۱۳۴۷ ه.ش. بررسی شده بود، مشخصات این ۹ الماس از چپ به راست به‌این صورت ثبت شده‌است:

• شکل اشکی، ابعاد ۱۳*۹ میلی‌متر، وزن حدود ۱۰ قیراط، بی‌رنگ
• شکل نزدیک به کره، ابعتد ۱۳*۱۲ میلی‌متر، وزن حدود ۱۵ قیراط، بی‌رنگ
• شکل اشکی، ابعاد ۱۶*۱۲ میلی‌متر، وزن حدود ۲۰ قیراط، بی‌رنگ
• شکل اشکی، ابعاد ۱۷*۱۳ میلی‌متر، وزن حدود ۲۵ قیراط، بی‌رنگ
• شکل اشکی، ابعاد ۲۳*۱۴ میلی‌متر، وزن حدود ۴۵ قیراط، بی‌رنگ
• شکل اشکی، ابعاد ۱۸*۱۴ میلی‌متر، وزن حدود ۳۴ قیراط، بی‌رنگ
• شکل اشکی، ابعاد ۱۸*۱۱ میلی‌متر، وزن حدود ۲۰ قیراط، بی‌رنگ
• شکل اشکی، ابعاد ۱۷*۱۲ میلی‌متر، وزن حدود ۲۲ قیراط، بی‌رنگ
• شکل اشکی، ابعاد ۱۳*۹ میلی‌متر، وزن حدود ۱۰ قیراط، بی‌رنگ

روی تمام الماس‌های برش بریولت آثاری از شکستگی و خراش دیده‌شده که ناشی از استفاده می‌باشد. عدم استفاده صحیح از جواهرات باعث ایجاد خراش و یا لب پریدگی و شکستگی در سنگ‌ می‌شود.

گردنبند بریولت اغلب توسط ملکه مادر استفاده می‌شده است و جزو جواهراتی بوده که تعداد افراد زیادی از آن استفاده نکرده‌اند. به جز ملکه مادر تنها عکسی از شاهزاده‌خانم شهناز با این گردنبند وجود دارد. این گردنبند هم‌اکنون در خزانه ملی جواهرات ایران نگهداری می‌شود.

منبع: نایریکا