از سرمه‌ای و طوسی به صورتی و بنفش؛ یونیفرم‌های مدرسه زمین تا آسمان تغییر کرده‌‎اند

باز هم اول مهر رسیده و بوی مدرسه و عناصر دنیای رنگی‌اش بیشتر از هر زمانی به مشام می‌رسد. یکی از لذت‌های همیشگی مدرسه‌رفتن، خرید لباس فرم و تهیه لوازم مختلف بود. اگر هنوز به مدرسه می‌روید، احتمالاً شما هم از هیاهو و نشاط خرید پیش از شروع مدرسه لذت می‌برید. یونیفرم‌های مدرسه دختران ایرانی در طول زمان، تفاوت‌های زیادی را به خود دیده است. می‌خواهیم به بهانه شروع سال تحصیلی، نگاهی به این تغییرات داشته باشیم.

لباس‌های رسمی و یقه‌های تمیز سفید

پیش از انقلاب و در دوران پهلوی، یونیفرم دختران مدل خاصی داشت و قوانینی باید در پوشیدن لباس مدرسه رعایت می‌شد. برای مثال، استفاده از پاپیون‌ها یا یقه‌هایی سفید دور گردن دانش‌آموزان دختر واجب بود. این روند باعث ایجاد نوعی یک‌دستی و نظم در تیپ دانش‌آموزان شده بود. لباس‌ها هم نه آن‌چنان تجملاتی و مدل‌دار بودند که برای مدرسه نامناسب باشند و نه آن‌قدر ساده و بدترکیب که بچه‌ها از پوشیدنشان ابا داشته باشند. در تصویر بالا هم نمونه‌ای از این یونیفرم‌ها را مشاهده می‌کنید. رعایت قوانین در انتخاب استایل، ایده خوبی بود و هست که باعث ترویج نوعی نظم درمیان کودکان می‌شود. آموزش نظم و انضباط در مدارس، یکی از مهم‌ترین اهداف است. در واقع، تعلیم درس و آداب اجتماعی و زندگی در کنار هم معنا پیدا می‌کند. در زمان پیش از انقلاب، سخت‌گیری‌هایی که درباره رعایت یونیفرم می‌شد، به ایجاد نظم کمک شایانی می‌کرد.

حجاب و تغییرات لباس فرم‌ها

با گذر از دوران جنگ و انقلاب، لباس‌های پوشیده و مانتوهایی به میدان آمدند، که با لباس‌های پیش از این دوران، از زمین تا آسمان فرق می‌کردند. لباس مدارس در دهه شصت و هفتاد، عموماً طوسی بود. این رنگ طوسی که در تصویر بالا هم مشاهده می‌کنید، در پی سیاست‌های فرهنگی و استراتژیک کلان انتخاب شده بود و جای اعتراضی برای دانش‌آموزان یا خانواده‌هایشان نمی‌گذاشت. ضمن اینکه پایان جنگ و دسترسی اندک به منابع مختلف از جمله پارچه‌های گوناگون یا آشنایی با مدل‌های متنوع، باعث شده بود که کسی، به دنبال موضوعاتی نظیر مدوفشن نباشد. در واقع، با وجود انبوهی از مشکلات حل‌نشده، دیگر جایی برای راه‌دادن به مد و فشن نبود. بیشتر بچه‌ها لباس‌هایی طوسی و مقنعه‌هایی سفید یا مشکی می‌پوشیدند. در بسیاری از مدارس، رعایت رنگ یونیفرم کافی بود و اصلاً مدل خاصی از لباس هم توصیه نمی‌شد. با این حال، مانتوها باید گشاد و بلند تهیه می‌شدند. چنین استایلی برای بیشتر بچه‌ها دل‌چسب نبود، اما ظاهراً همه به آن عادت داشتند و گلایه خاصی هم مطرح نمی‌شد. مقنعه‌های بلند و مانتوهای گشاد محبوب کسی نبودند، اما جایی برای تغییر و تحول هم وجود نداشت. تنوع کمی که در این زمینه ارائه می‌شد، جایی برای تقاضای تغییر باقی نمی‌گذاشت.

ورود اندکی رنگ به دنیای پوشاک

در سال‌های دهه هفتاد، برخی از مدارس که عموما غیرانتفاعی بودند، تغییراتی در لباس‌های فرم بچه‌ها ایجاد کردند. دیگر زمان استیلای رنگ قهوه‌ای و مشکی به پایان رسیده بود و حالا، نوبت رنگ آبی کاربنی بود که محبوب شود و در مدارس به تن بچه‌ها بنشیند. رنگ آبی کاربنی نسبت به طوسی، قهوه‌ای و مشکی شادتر بود و یک‌دستی آن در مدرسه هم باعث ایجاد نظم بصری می‌شد. باز هم جای رنگ در مدارس خالی بود و همه مدارس هم تغییر به این رنگ را تجربه نمی‌کردند. همچنان قوانینی مانند استفاده از مقنعه‌های بلند و لباس‌هایی که به اندازه کافی گشاد هستند، پابرجا بود. در واقع، سخت‌گیری‌ها درباره مدل لباس مدارس در این دوران هم وجود داشت. بچه‌ها نباید به سراغ یونیفرم‌هایی می‌رفتند که تنگ و بدن‌نماست یا مدلش با مدل اعلام‌شده از سوی مدرسه در تفاوت و تضاد است.

تغییرات اساسی لباس مدرسه‌ها

قوانین سخت‌گیرانه در پوشش مدارس در ایران با پستی‌ها و بلندی‌هایی همراه بوده، اما هیچ‌گاه دیدگاهی آزاد نسبت به این قضیه وجود نداشته و ندارد. در دهه‌های هشتاد به بعد، لباس فرم مدارس دخترانه تغییرات زیادی داشت. دیگر خبری از رنگ‌های تیره و کدر نبود. رنگ‌های بسیار متنوعی به پوشش بچه‌ها و حتی معلمان راه پیدا کرده بود. دیگر رنگ مقوله مهمی نبود و قوانین خاصی درباره آن صادر نمی‌شد. در نیمه دهه هشتاد، مدارس مختلف و به ویژه مدارس خصوصی، شروع به انتخاب رنگ‌هایی مانند صورتی و یاسی برای یونیفرم بچه‌ها کردند. البته این رنگ‌ها نسبت به موارد تیره بسیار بهتر به نظر می‌رسیدند، اما گاهی عدم هارمونی میان رنگ‌های مختلف بخش‌های گوناگون لباس و مدلشان باعث می‌شد که خروجی کار، آن‌قدرها هم جذاب از کار درنیاید. مشکل اینجاست که بسیاری از مدارس، برای صرفه‌جویی در هزینه لباس برای خانواده‌ها، جنس خوبی را انتخاب می‌کنند، اما درباره طراحی و دوخت یونیفرم‌ها دقت کافی به خرج نمی‌دهند. در نتیجه، در نهایت به یک نتیجه ایدئال دست پیدا نمی‌شود. در سال‌های اخیر هم که تنوع رنگ و مدل زیاد دیده می‌شود، با این حال، باز هم ظاهراً محدودیت‌های طراحی نمی‌گذارد که یونیفرم‌های دخترانه جلوه خوبی پیدا کنند.

ورود تجملات به دنیای پوشش بچه‌ها

این روزها، اوضاع خیلی یک بام و دو هوا است. برخی از مدارس غیرانتفاعی که هزینه‌ سالانه‌شان معادل با تحصیل دوره‌ای ۱۲ساله است، لباس‌های یونیفرمی برای کودکان طراحی می‌کنند که بسیار لوکس و گران‌قیمت هستند. از سوی دیگر، رقابت مدارس خصوصی برای تزریق تجملات به سیستم با یکدیگر هم بیشتر از همیشه شده است. این در حالی است که برخی از مدارس، کماکان از قوانین قدیمی پوشش برای طراحی لباس بچه‌ها بهره می‌برند. ظاهرا سیستم نامنسجمی که فقدان هماهنگی در پوشش در آن موج می‌زند، حالاحالاها نمی‌تواند لباسی درخور و دلخواه دختران ایرانی به آن‌ها پیشنهاد کند. این موضوع بسیار ساده است، اما وجود انواع قوانین نانوشته و نوشته در این حوزه، کار را کمی سخت و دشوار می‌کند. مدرسه‌رفتن هم رنگ و بوی سابق را ندارد و با انواع سهل‌گیری‌ها و وقوع اتفاقات سال‌های اخیر، مانند هجوم ناخوشایند کرونا با تحصیل آنلاین، همه‌چیز تحت‌الشعاع قرار گرفته است.

ترکیب مد و خوش‌پوشی با یونیفرم‌ها

اخیرا در شبکه اجتماعی «ایکس» (X) یا همان «توئیتر» سابق، کاربری با انتشار عکسی از یونیفرم شیک و ترندی خواهرزاده‌اش توجه‌ها را جلب کرد. ترکیب کت و شلوار جین با یک تی‌شرت مشکی، نشان از ورود طرح‌های خاص‌تر به دنیای یونیفرم‌ها دارد. زمانی پوشیدن شلوارهای جین و حتی شلوارهایی از جنس کتان و با رنگ مشکی هم از ممنوعیت‌های مدارس بود؛ اما این روزها در یونیفرم پسربچه‌های دبستانی، کت‌های جین به چشم خورده و جلب توجه می‌کنند. شاید این نویدی بر روزهای جذاب‌تر دنیای مد و فشن در مدرسه‌ها باشد. نظر شما چیست؟

در آخر

نظر شما چیست؟‌ لباس فرم مدرسه دختران باید چگونه باشد؟ از مدل‌های شاد و متنوع استقبال می‌کنید یا سادگی را در رنگ و طرح برای مدرسه می‌پسندید؟ شما در کدام دوران تحصیل می‌کرده‌اید؟ از لباس‌های خودتان رضایت کافی داشتید؟ اگر قرار بود که طراح لباس یک مدرسه دخترانه باشید، چه طرح و ایده‌ای را پیشنهاد می‌دادید؟ لباس ایده‌آل مدرسه از نظر شما چه شکلی است؟