وقتی مشهورترین زنان دنیا هم شیفته دستمال سر می‌شوند؛ چگونه این آیتم به یک اکسسوری مهم تبدیل شد؟

دستمال سر، روسری کوچک تزئینی یا همان‌طور که ما می‌شناسیم مینی‌اسکارف‌های رنگارنگ، یکی از آیتم‌های چندوجهی در تاریخ پوشاک است که مسیر فرهنگی و زیبایی‌شناسانه‌ی طولانی و پیچیده‌ای را پشت سر گذاشته است.

این تکه پارچه‌ی مربعی یا مثلثی که می‌تواند از جنس ابریشم، پنبه یا حتی پارچه‌های ترکیبی ساخته شود، در طول تاریخ نه تنها کارکردی عملی و کاربردی داشته، بلکه به‌عنوان یک نماد فرهنگی، مذهبی و حتی سیاسی ایفای نقش کرده است.

در بسیاری از فرهنگ‌ها، از جوامع مسیحی و یهودی گرفته تا کشورهای اسلامی، دستمال سر بخشی از پوشش مذهبی بوده است. در عین حال، در قرن بیستم به واسطه‌ی مد و رسانه‌ها، این آیتم به عنصری شیک و پرجزئیات بدل شد؛ نمونه‌ی بارز آن استفاده‌ی آدری هپبورن از یک روسری کوچک و ظریف در استایل عروسی‌اش است که تصویری جاودانه در تاریخ مد ثبت کرد. همچنین، این اکسسوری گاه به ابزاری برای بیان ایدئولوژی یا پیام‌های اجتماعی تبدیل شده است؛ مانند تصویر نمادین «Rosie the Riveter» در پوستر «We Can Do It!» اثر هاوارد میلر که باندانا را به نشانه‌ای از قدرت و استقلال زنان بدل کرد.

ریشه‌ی باندانا به شبه‌قاره هند بازمی‌گردد؛ جایی که صدها سال پیش دستمال‌هایی با طرح خال‌خالی سفید روی زمینه‌های قرمز یا آبی، به کمک تکنیک گره‌زنی و رنگرزی ساخته می‌شدند. این پارچه‌ها که از ابریشم یا پنبه تهیه می‌شدند، به دلیل رنگ‌های شاد و ماندگار و طرح‌های چشمگیرشان شهرت یافتند و به تدریج به اروپا و سپس آمریکا راه پیدا کردند.

در قرن هجدهم، نقش بته‌جقه‌ای که ابتدا در ایران و هند رایج بود، به دست صنعتگران اسکاتلندی و آمریکایی بازتولید شد و به محبوبیتی گسترده رسید. مزیت اصلی این پارچه‌ها در برابر نسخه‌های ساده و سفید، چرک‌تاب بودن و ماندگاری رنگ‌ها بود که آن‌ها را برای استفاده‌ی روزمره و فضای باز ایده‌آل می‌کرد. با گذشت زمان، باندانا به بخش جدایی‌ناپذیر استایل گاوچران‌ها، موتورسواران و هنرمندان موسیقی محلی آمریکا بدل شد و هر یک معنای خاصی به آن افزودند.

امروزه، دستمال سر با تفسیری نو دوباره به صحنه‌های مد بازگشته است؛ این بار نه صرفاً به‌عنوان پوششی برای پنهان‌کردن مو یا حفاظت در برابر آفتاب، بلکه به‌عنوان یک قطعه‌ی تزئینی و نماد سبک شخصی. مد خیابانی و استایل‌های تابستانه از سال گذشته به‌طور جدی این آیتم را بازآفرینی کردند و امسال شاهد حضور گسترده‌ی آن در ترکیب‌های روزمره هستیم.

دستمال سر به شیوه‌های متنوعی استفاده می‌شود: به عنوان هدبند برای ایجاد حال‌وهوای بوهویی، گره‌خورده دور گردن به سبک رترو، پیچیده دور دسته کیف به‌عنوان جزئی از اکسسوری یا حتی بسته‌شده به دور مچ برای افزودن لایه‌ای خلاقانه به استایل. ترکیب کاربردی بودن، بار فرهنگی عمیق و انعطاف‌پذیری در شکل استفاده، باعث شده این اکسسوری کوچک جایگاهی پایدار در چند فصل اخیر پیدا کند و پیش‌بینی می‌شود همچنان بخشی جدایی‌ناپذیر از ترندهای فصلی باقی بماند. این بازگشت نشان می‌دهد که آیتم‌های کلاسیک، با کمی خلاقیت، می‌توانند همواره بخشی زنده و الهام‌بخش از دنیای مد باشند.