اگر اهل فیلم و سینما هم نباشید، حتما نام فیلمهای کریستوفر نولان را شنیدهاید: اوپنهایمر، بتمن، اینتراستلار، اینسپشن و نامهای دیگر که به واسطه مضامین جالب و بازیهای درخشان و البته کارگردانی نولان، در سطح دنیا مشهورند و برای بسیاری از افراد محبوب. شاید آثار نولان آنقدرها که مورد توجه قرار گرفته، فاخر و واقعا ارزشمند نباشند اما در هر حال، او در طی دهههای متوالی فعالیت خودش توانسته به موفقیت چشمگیری برسد. این موفقیت اتفاقی نیست و حاصل یکپارچگی تمام تیم فیلمسازی او است. از جمله نقاط قابلتأمل در آثار کریستوفر نولان، طراحی لباس است. در این مقاله، نگاهی به این موضوع خواهیم داشت.
رعایت پیچیدگیها و دقت به آنها
یکی از مهمترین نکاتی که باعث میشود، نولان در جلوی صف کارگردانان مهم دنیا بایستد، توجه او به جزئیات و دقت بالای او است. این کارگردان محبوب بهخوبی میداند که کارکردن روی داستانهای پیچیده به دقت نیاز دارد و رعایت ظرافتها در اجرای جزئیات. برای مثال، در اثری که زمان مایه و تِم فیلم را تشکیل میدهد و رفتوبرگشتهای فراوانی درباره آن وجود دارد، نولان به طراحی لباس دقت زیادی میکند. در فیلم معروف او تنت (tenet)، لباس شخصیتها طوری طراحی شده که قضاوتی درباره استایلشان نداشته باشیم چون اگر لباسها از ویژگیهای زمانی و سبک استایلینگ مربوط به دوره خاصی صحبت کنند، امکان لورفتن بسیاری از رازهای داستان بهوجود میآید. هوشمندی در انتخاب لباس متناسب با موضوع از جمله ویژگیهای طراحی لباس در آثار نولان است.
الگوبرداری جزئیات از واقعیت
امسال، فیلم اوپنهایمر نولان با استقبال شگفتانگیزی روبهرو شده است. این فیلم هم مانند هر اثر دیگر او هزاران خبر، حاشیه و جنجال ایجاد کرده و طیف وسیعی از مخاطبان را مجذوب خود کرده است. این اثر که با الهام از زندگی واقعی شخصیتی مهم و فیزیکدانی جنجالی (خالق بمب اتم) ساخته شده، نیاز به واقعنگری در طراحی لباس دارد. شخصیتها پوششی برگرفته از استایل واقعی افراد دارند و همهچیز به حقیقت زندگی اوپنهایمر و اطرافیانش نزدیک است. نولان در اوپنهایمر از قوه تخیل خود در راستای به نمایشگذاشتن حقیقت بهره برده است و طراحی لباسها در این کار او هم نمره بالایی میگیرد.
تعریف شخصیتها با ظاهر
از مهمترین ویژگیها و شاخصههای طراحی لباس در آثار نولان باید به تناسب روحیات کاراکترها و استایلشان هم اشاره کنیم. او با کمکگرفتن از رنگ، شکل و دوخت لباسها در تعریف نقش بازیگران به شرح دقیقتر زندگی، پیشینه و عملکرد شخصیتها میپردازد. اگر فیلم اینسپشن را دیده باشید، حتما کیلین مورفی با آن کتوشلوارهای بسیار خوشدوخت، خوشرنگ و اتوکشیده را به یاد دارید. برشهای لباس، جزئیات رعایتشده در اکسسوریها و استایل به کمک داستان میآیند تا هر کاراکتر را در مسیر درستی قرار بدهند که راحتتر به مخاطب شناسانده میشود. اگر در طراحی لباس هر شخصیت از آثار او دقیق شوید، بهخوبی درمییابید که هریک دنیایی کاملا متفاوت از دیگری را در زمینه استایل و پوشش دنبال میکند. جالب است، نه؟
وفاداری به اصل تِم و داستان
کریستوفر نولان در هر سبک و سیاقی فیلم میسازد و جالب آن است که در تمام آنها موفق عمل میکند. هرچند نقدونظرهای زیادی از سوی برخی مخاطبان جدی سینما درباره او وجود دارد اما نمیتوان از این نکته گذشت که او موفق است و پرمخاطب. از جمله سبکهایی که او به سراغش رفته، ماجراها و داستانهای قدیمی و آشنای ابرقهرمانی است. نولان در پرونده فیلمسازی خود، سابقه ساخت چند اثر درباره شخصیت بتمن را دارد. نزدیکشدن به داستانی مانند بتمن و به تصویرکشیدن جوکر و همپالگیهایش اعتمادبهنفس فراوانی میخواهد. این داستانها بهشدت معروف و محبوباند و بهقول فوتبالیها، طرفدارانی تیفوسی دارند که اگر کارگردانی در راستای به نمایشدرآوردن شخصیتهای آشنایشان یک قدمِ کج بردارد، بسیار خشمگین میشوند و واکنش نشان میدهند. اما نولان پیروز این میدان بوده است. او با وفاداری به اصل تِم اثر ابرقهرمانی بتمن و جوکر توانسته یکی از بهیادماندنیترین فیلمهای این مجموعه را تهیه کند. به جوکر فراموشنشدنیِ خلق نولان دقت کنید؛ هیث لجر فقید بهزعم بسیاری از تماشاگران، بهترین جوکری بود که تاکنون به تصویر کشیده شده است. نولان در شوالیه تاریکی، از تِم سبز و بنفش لباسهای جوکر در کمیکاستریپهای معروف استفاده کرده و در خلق این شخصیت رذل اما قدرتمند موفق بوده است. ترکیب اغراقآمیز بنفش و سبز برای جلوهدادن شخصیتی برونریز و جنجالی مانند جوکر ایده بسیار خوبی است که از وفاداری به اصل ماجرا و داستان الگو میگیرد.
فضاسازی با نوع و رنگ لباسها
رنگ و مدل پوشش هنرپیشهها در بازگویی داستانی که نولان در سر دارد هم همیشه نقش مهمی داشته است. او بهخوبی از بازی رنگها و طرحها برای فضاسازی در فیلمهای خود بهره میبرد. در اثری مانند ممنتو (Memento) یا یادگاری، با مجموعهای از رنگهای مات و کمرنگ برای لباسها روبهرو هستیم که بهخوبی از پس ایجاد فضایی مات و مبهم برای تعریف داستانی بدون خط روایی مستقیم برمیآیند. گای پیرس که در آن سالها در اوج جوانی بوده، نقش اصلی این اثر را ایفا میکند. او اغلب با ظاهری نیمهآشفته و رنگهای لباسی دیده میشود که واضح، شفاف و جلبتوجهکننده نیستند. انگار لباسها بهکمک داستان آمدهاند تا حسوحالی از ابهام و تشویش را به نمایش بگذارند.
در آخر
چه خوشتان بیاید و چه از افرادی باشید که منتقد و مخالف نولاناند، نمیتوانید از این نکته بگذرید که او فیلمساز خوبی است. دستکم توانسته در طول سالیان دراز فعالیتش عده کثیری از مخاطبان را با خود همسو و همراه کند. او فیلمهایی میسازد که از نقطهنظرات متنوع صاحب امتیازات بالا هستند. یکی از این ابعاد هم طراحی لباس و صحنه است. نولان جزئینگر است و با ظرافت، کلیات را در هر اثر به تصویر میکشد. این ویژگی از شاخصههای ناب افرادی است که میتوانند برای تعریف داستان در سینما از عناصر مختلف وام بگیرند. مروری بر آثار نولان نشان میدهد که همگی از طراحی لباس بسیار قوی برخوردارند و شاید اگر در این بخش از کار لنگ میزدند، نتیجه اثر فرسنگها با نسخههای محبوب کنونیشان متفاوت از کار درمیآمد. شما هم طرفدار آثار نولان هستید یا از منتقدانش؟ کدامیک از فیلمهای او را دیدهاید؟ چه ویژگی خاصی در لباس شخصیتهای فیلمهای او برایتان جالبتوجه بوده و فکر میکنید که در تعریف و پیشبرد داستان نقش داشته است؟
دیدگاه شما
کریستفور نولان عالیههههههه