از توربان تا پالتوی بلند؛ آدم پولدارها در فیلم‌ و سریال‌های ایرانی این لباس‌ها را می‌پوشند!

فرهنگ رایج در هر جامعه‌ای ستون اصلی ساختن نمادهای استایل است. برای نمونه، در زمینه ارائه تصویری از ثروتمندان در فیلم‌ها از عناصر خاصی استفاده می‌شود که گاهی در تمام جهان مشترک هستند و گاهی هم فقط مخصوص به یک جامعه و کشور خاص هستند. در این مقاله، نگاهی خواهیم داشت به نمادهای استایل ثروتمندان در دنیای تصویر در کشورمان. با ما همراه باشید. پولدارها چطور بر پرده سینما نقش می‌بندند؟

دستمال گردن

یکی از اساسی‌ترین مؤلفه‌های پوشش ثروتمندان در سینمای ایران همیشه دستمال گردن بوده است. دستمال گردن، کراوات و پاپیون از اجزای استایل هستند که برای بروز ثروت در تصویر از آنها وام گرفته می‌شود. یکی از دلایل این ماجرا به تصویری بازمی‌گردد که سینمای ایران از ثروت می‌سازد و منعکس می‌کند. در بسیاری از فیلم‌های ایرانی، افراد پولدار آدم‌های خوبی نیستند. این موضوع که ریشه در فرهنگ و سیاست‌های مختلف دارد، باعث شده که ثروتمندان در تصویر به قشری از افرادی تعلق داشته باشند که مراودات خارجی دارند یا بازمانده از دوران طاغوت هستند. از همین روی به‌سراغ لباس‌های غربی می‌روند و آراستگی‌شان الهام از مؤلفه‌های پوشش غربی دارد. در تصویر بالا هم نمونه‌ای از همین موضوع را مشاهده می‌کنید. نرسی گرگیا که از بازیگران فقید سینمای ایران است، اغلب در نقش ثروتمندان بر پرده سینما ظاهر می‌شد.

کلاه شاپو

ثروتمندان حاضر در دنیای تصویر ایرانی معمولا از کلاه و تزئیناتی مشابه آن در پوشش خود بهره می‌برند. یکی از دلایل این موضوع شاید ریشه در توجه این قشر به ظاهر دارد. آنها از دغدغه‌ها و دلمشغولی‌های پایین‌تر نیاز انسانی رد می‌شوند و فرصت و البته بودجه‌ای برای رسیدگی به ظاهر پیدا می‌کنند. کلاه شاپو هم نقش پررنگی در ابراز ثروت در فیلم‌ها و سریال‌های ایرانی دارد. البته در چند سال اخیر، چنین تصاویر اصطلاحا گل‌درشتی از ثروت و ثروتمندان کمتر دیده می‌شود. فتحعلی اویسی فقید هم از بازیگرانی بود که بارها در نقش افراد متمول دیده شد.

جواهرات بزرگ

در سینمای ایران محدودیت‌های زیادی برای نمایش زندگی واقعی افراد وجود دارد. بدیهی است که این موضوع برای زنان پررنگ‌تر هم می‌شود. از همین روی است که نمادهایی کلیشه‌ای برای نشان‌دادن موضوعاتی مانند ثروت هم زیاد مورد استفاده قرار می‌گیرند. یکی از این کلیشه‌ها، گردن‌بند و زیورآلات دیگری است که بزرگ و حجیم‌اند. طراحان لباس و شخصیت سعی می‌کنند که با چنین عناصری درباره شخصیت و زندگی افراد پولدار در فیلم‌ها به مخاطب اطلاعاتی بدهند. در تصویر بالا هم نسرین مقانلو را در نقش مادر حامد بهداد در سریال «دل» می‌بینید. او زنی متمول است که با این شمایل در عروسی فرزندش ظاهر شده است. استفاده از استایل‌های ماکسیمال یا پر از جزئیات و عناصر واضح از سوی بسیاری از شخصیت‌های متمول در سینمای ایران رایج بوده و تقریبا هنوز هم هست.

پالتوی بلند

برخی از نمادهای موجود برای ابراز ظاهر ثروتمندان در آثار ایرانی وام‌گرفته از عناصر پوششی غرب هستند و در راستای شخصیت نقش‌ بازیگران بر قامتشان پوشانده می‌شود. برای مثال، پالتوی بلند تاحد زیادی یادآور سینمای سیاه یا همان نوآر فرانسه و غرب است. گنگسترها و اهالی مافیا هم به چنین پوششی علاقه‌مندند. در تصویر بالا هم یکی از بهترین آثار مسعود کیمیایی در دهه‌های اخیر یعنی فیلم حکم را مشاهده می‌کنید که در آن عزت‌الله انتظامی بزرگ که دیگر درمیانمان نیست، در شمایلی مافیایی ظاهر شده است. او با پالتوی چرم بلند و کلاه شاپو به‌درستی به بیننده معرفی می‌شود.

عینک دودی

عینک دودی از ملزومات محافظت پوست و چشم در مقابل آفتاب است. این روزها، چنین موضوعی به‌خوبی درمیان همه جا افتاده و افراد سعی می‌کنند که با در نظرگرفتن بودجه خود در این زمینه خریدی داشته باشند. با این حال، در دهه‌های گذشته از عینک دودی به عنوان نمادی اشرافی زیاد استفاده می‌شد. در واقع، در طراحی استایل آدم‌های پولدار و شیک از این عنصر پوششی و استایل بهره زیادی برده می‌شد. در تصویر بالا هم فریماه فرجامی را می‌بینید که به‌تازگی درگذشته و از هنرپیشگان درجه یک سینمای ایران بود. او را در فیلم اجاره‌نشین‌ها می‌بینید.

وجود خز در لباس

استفاده از خز در پوشش ثروتمندان دنیای سینما هم بسیار رایج بوده و هست. البته این موضوع در گذر زمان دچار تغییر نشده و برخلاف موارد دیگری که در این مقاله گفته شد، همچنان در طراحی لباس افراد متمول موردتوجه است. یکی از دلایل منطقی‌بودن چنین چیزی هم ریشه در گران‌بودن این لباس‌ها دارد. خز اصل که البته بسیاری از حامیان حیوانات هم با آن مخالف هستند، قیمت بالایی دارد و در لباس‌هایی گران‌قیمت مورد استفاده قرار می‌گیرد. لباس‌های گران‌قیمت هم در کمد چه کسانی آویزان می‌شوند؟ احسنت! ثروتمندان. در تصویر بالا هم نمایی از فیلم مرد عوضی ساخته محمدرضا هنرمند را می‌بینید که داستان جالبی داشت و در آن افسانه بایگان نقش زنی ثروتمند را ایفا می‌کرد. همان‌طور که در تصویر هم می‌بینید، او از پالتویی خز استفاده کرده و نمادهایی از اشرافیت را به تن دارد.

در آخر

این روزها کمتر از دهه‌های گذشته، تصاویری کلیشه‌ای از ثروتمندان را در سینما و تلویزیون ایران می‌بینیم. عوامل پررنگ و متعددی در این زمینه نقش دارند. یکی از این‌ها، اثرپذیری جو و فضای استایلینگ از مدوفشن جهانی است. در سال‌های اخیر، مینیمالیسم و دوری از زرق‌وبرق بیشتر از هر زمان دیگری رایج شده و تبلیغ می‌شود. برندهای شیک و معتبر به دنبال ظواهری اضافی برای ارائه حس لوکس‌بودن به مشتریان خود نیستند و کیفیت در عین زیبایی و سادگی به ارزش بدل شده است. اهمیت دنیای ثروت به سبک زندگی سالم هم بیشتر از گذشته شده و عناصر دیگری مانند ورزش‌کردن و تفریح مانند سفر نمادها و مولفه‌های زندگی ثروتمندان را می‌سازند. در واقع، در حال حاضر برای به نمایش‌گذاشتن تصویری از افراد متمول نیازی به پوشاندن پالتو و کلاه به تن آنها نیست. حالا به شکل و شیوه‌های دیگری امکان ابراز تمول و ثروت وجود دارد. با این ایده موافق هستید؟ شما هم نمادهای ثروت را مشابه ما در آثار سینمایی و تلویزیونی مشاهده می‌کنید؟ قبول دارید که در سال‌های اخیر، تعریف نمادهای ثروت دگرگون شده است؟ ضمن اینکه دیگر داستان مجموعه‌های تلویزیونی و آثار سینمایی هم به ‌گونه‌ای پیش می‌رود که جای چندانی برای نقد عناصر پوششی شخصیت‌ها و استایلشان باقی نمی‌ماند؟