زنان ایرانی بهرغم تمام محدودیتهایی که از گذشته تاکنون تجربه کردهاند، هیچگاه مهجور و منزوی نماندهاند. شمار زیادی از ورزشکاران زن ایرانی در عرصههای جهانی درخشیده و موفق بودهاند و این مسیر همچنان ادامه دارد. تصویر برخی از این زنان هم روی پرده نقرهای سینما به نمایش درآمده است. در این مقاله، نگاهی به پوشش و استایل شخصیتهای زن ورزشکار در تولیدات سینمایی ایران خواهیم داشت.
ترانه علیدوستی-اورکا
علیدوستی که بیتردید یکی از فهمیمترین و کاربلدترین بازیگران زن سینمای ایران است، در فیلم «اورکا» نقش الهام اصغری را بازی کرده است. اصغری شناگر زن ایرانی با تجربه قهرمانی است که مشکلات زیادی برای اثبات تواناییهایش داشت و سرانجام با تلاش و پشتکار، رکوردهای گینس را هم در هم شکست. ترانه در این فیلم وظیفه دشوار انعکاس حقیقت را به عهده داشته و از پس آن بهخوبی برآمده است. علیدوستی در این فیلم استایل ساده و راحتی به تن دارد. او که ایفاگر نقش دختری پرتلاش در مسیر ردکردن موانع پرتعداد است، بیشتر تمرکز خود را روی اهدافش میگذارد و در نتیجه، انتظار پوششی لوکس یا پر از توجه به جزئیات استایلینگ وجود ندارد. لباسهای ترانه در این فیلم ساده و اسپرتاند.
باران کوثری- عرق سرد
عرق سرد با دستمایه قراردادن زندگی یک زن فوتبالیست در تلاش برای گفتن از حقیقتی تلخ است. این فیلم از محدودیتهای اجتماعی و قانونی زنانی میگوید که حتی با وجود موفقیتهای کلان و توانمندیهای زیاد اسیر میشوند و نمیتوانند مسیر دلخواهشان در راه پیروزی را طی کنند. باران در این فیلم از عهده نمایش فراز و فرودهای عاطفی و ابراز واکنشهای یک زن با چنین موقعیتی بهخوبی برآمده است. او در بیشتر صحنهها با لباس ورزشی دیده میشود که اصلا عجیب نیست و در مواقعی که قرار است، استایلی خارج از حیطه ورزش داشته باشد، وجههای کاملا معمولی از زنی عادی را ارائه میدهد. برخلاف فیلمهای دیگری که در این زمینه تولید میشوند، اتفاقا به نظر میرسد که عامدانه برای بخشهای حضور او در مواقع غیرورزشی از پوششی عادی شبیه زنان دیگر استفاده شده است. این استایلینگ نشانگر آن است که باران هم زنی است، شبیه هر زن ایرانی دیگر که اینبار سنگ محدودیتها به پایش مانع از رشد در زمینه ورزش شده است.
هدی زینالعابدین – عرق سرد
زینالعابدین از بازیگران توانمندی است که در بسیاری از فیلمها در نقش مکمل ظاهر میشود. بااینوجود، کارش را بهخوبی به سرانجام میرساند. هدی در فیلم عرق سرد نقش دوست باران کوثری را ایفا میکند و زنی است با تمام دغدغهها و نگرانیهای یک ورزشکار که باید هم رقابت در میدان زن و مرد را به جان بخرد و هم رقابت زن-زن برای طیکردن پلههای موفقیت. او هم استایلی اسپرت دارد و با توجه به شخصیتش که دور از عناصر زنانه است، تیپش آنچنان به عموم زنان نزدیک نیست. زینالعابدین رفتارهای بهاصطلاح کلیشهای زنان را بازتاب نمیدهد و پوششی بیدقت دارد که از ظرافت زنانه دور است. چنین سبکی از پوشش احتمالا بهقصد تعریف چهرههای مختلف زنان در موقعیتهایی مشابه را داشته است. هدی برخلاف باران در این فیلم، رویکردهای متفاوت و واکنشهای متفاوتی ارائه میدهد. نوعی خارج از کادر قدمزدن در شخصیت او موجود است که آن را در تیپ و ظاهرش هم نشان میدهد.
گلشیفته فراهانی – همیشه پای یک زن درمیان است
این فیلم که متعلق به تولیدات سالهای دور است، از مسائل رنگارنگی در حوزه زنان میگوید. اگر این فیلم را ببینید، متوجه میشوید که کمال تبریزی مانند همیشه با برپاکردن جنجال سعی داشته که بهجای دغدغه طرح موضوعاتی مهم، حاشیه به پا کند و در این میان خودش به سود برسد. فیلم همیشه پای یک زن درمیان است، تلاش میکند که روشنفکرانه، از مشکلات و معضلاتی بگوید که پیرامون زندگی یک زن در مسیر طلاق و جدایی پیش میآید. بااینحال، آنچنان در نمایش سطحی و پرداختنشده به موضوعات میپردازد که هیچیک از ادعاهایش در زمینه به تصویرکشیدن از چالشها به واقعیت نمیپیوندد. در این فیلم، گلشیفته فراهانی در نقش زن ورزشکاری ظاهر میشود که با وجود ازدواجی عاشقانه با همسرش، امکان ادامهدادن یک زندگی مشترک را ندارد. او در این فیلم هم با کلیشههای استایل اسپرت یک زن ورزشکار دیده میشود. به تصویرکشیدن چنین سیمایی از زنان ورزشکار فقط منجر به شکلگیری ذهنیتهای اشتباه مخاطب درباره افراد حاضر در این صنف میشود.
سارا امیری- لاله
این فیلم درباره لاله صدیق است که از زنان فعال و قهرمان در حوزه اتومبیلرانی بهحساب میآید. صدیق علاوه بر اینکه زنی بسیار شایسته در حیطه ورزش است، در حوزه کار و تحصیلات هم به موفقیتهای زیادی رسیده است. سارا امیری در لاله نقش او را ایفا میکند و از مشکلاتی میگوید که صدیق در مسیر فعالیت ورزشی با آنها روبهرو بوده است. این فیلم به زبان انگلیسی ساخته شده و محدودیتهای عجیبوغریبی برای نمایش و اکرانش وجود داشته است. همین موضوع نشان میدهد که سنگاندازیها در مسیر موفقیت زنی ورزشکار و هدفمند چقدر بیشتر از مردان است. لاله زنی خوشپوش است که ضمن فعالیت در حیطه ورزش به ابعاد دیگر زندگی هم بهخوبی رسیدگی میکند. اگر لاله بهطور گسترده در دسترس مخاطبان قرار میگرفت، میتوانست حرفهای بسیار خوب و مهمی را به مخاطبان منتقل کند.
در آخر
مسیر رشد و موفقیت برای زنان در هیچ نقطه از دنیا مشابه مردان نبوده و نیست. به نظر میرسد که هرگز هم نخواهد بود. مردان به پشتوانه سالیان طولانی مردسالاری و دنیایی که منطبق بر خواستهها و نیازهایشان سفارشیسازی کردهاند، از امکانات و فرصتهای بیشتری برای رشد برخوردارند. وجود کلیشههای ذهنی فراوان درباره زنان و فعالیتشان در حیطههای ورزشی در ذهن بسیاری از افراد (حتی خود بانوان) مانع از آن میشود که مسیر درستی از رشد روبهروی دختران قرار بگیرد. همیشه بحث از شخصیت زنان ورزشکار که میشود، کلیشههایی روی کار میآید: همه فکر میکنند که چنین زنی باید رفتارهایی مردانه داشته باشد، به استایل خود رسیدگی نکند و جسارتی بهدور از ظرافت از خود ارائه بدهد. شاید درمیان زنان ورزشکار چنین چهرههایی هم وجود داشته باشد اما پذیرش یک استاندارد خاص درباره آدمها و دستزدن به کلیشهسازی بسیار اشتباه است. متاسفانه در جامعه ایرانی، چنین رویکردهایی هنوز بهوفور دیده میشود. از میان چهرههای ورزشکار سینمایی که گفتیم، با کدام مورد آشنا بودید؟ نظرتان درباره استایل زنان ورزشکار سینما چیست؟
دیدگاه شما